Lublin R-X: polski samolot z lat 20-tych

W grudniu 1927 roku, w biurze konstrukcyjnym Zakładów Mechanicznych Plage i Laśkiewicz, inżynier Jerzy Rudlicki opracował projekt samolotu towarzyszącego zgodnie z ówczesnymi wymaganiami polskiego lotnictwa wojskowego. Ten nowy samolot, nazwany Lublin R-X, miał pełnić funkcje rozpoznawcze, łącznikowe, a także być używany jako samolot pocztowy.

Proces Rozwoju

W 1928 roku, wykonano prototyp do badań statycznych i prób w locie. Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych zainteresował się projektem, a próby statyczne zakończyły się sukcesem w grudniu 1928 roku. Prototyp przeszedł próby w locie 1 lutego 1929 roku, prezentując dobre właściwości pilotażowe i zwrotność. Samolot mógł być używany z podwoziem kołowym i nartami, co czyniło go wszechstronnym.

Wyjątkowe Cechy

Lublin R-X wyróżniał się nie tylko osiągami, ale także innowacjami technicznymi. Zastosowano tłumiki na rury wydechowe, co znacznie zredukowało hałas silnika, sprawiając, że samolot był prawie niesłyszalny z ziemi na wysokości 200–300 m. Ponadto, możliwość składania skrzydeł umożliwiała hangarowanie w małych przestrzeniach i transport po szosach.

W marcu 1929 roku, samolot przeszedł pomyślnie próby w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie, potwierdzając zdolność do akrobacji lotniczych. W rezultacie, zamówiono 5 samolotów Lublin R-Xa do dalszych badań.

Produkcja i Modyfikacje

Seria informacyjna Lublin R-Xa została zbudowana latem 1929 roku, wyposażając je w obrotnice dla karabinu maszynowego. Pomimo obiecujących wyników, produkcję zaniechano na rzecz nowszego modelu Lublin R-XIII, który oferował lepsze osiągi.

Po serii informacyjnej, stworzono jedną dodatkową wersję rajdową, oznaczoną jako Lublin R-Xa bis. Wyposażono go w większy zbiornik paliwa, silnik z pierścieniem Townenda, metalowe śmigło, oraz owiewki na kołach.

Samoloty Lublin R-Xa były poddane próbom eksploatacyjnym w pułkach lotniczych. W 1931 roku, trzy z nich zostały przystosowane do roli samolotów sztabowych lub łącznikowych. Mimo swojej wszechstronności, użytkowane były tylko do 1932 roku.

Jednak, historia Lublin R-Xa nie kończy się tutaj. W czerwcu 1929 roku, samolot z cywilnymi znakami rejestracyjnymi SP-ABW pojawił się na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Później, w sierpniu tego samego roku, mjr. pil. inż. Wacław Makowski i mechanik B. Wieman odbyli przelot z Poznania do Barcelony, a następnie powrót przez Paryż.

Podbój Długich Tras

W dniu 3 lipca 1931 roku, załoga kpt. pil. Stanisława Karpińskiego i inż. J. Suchodolskiego odbyła niezwykły lot dookoła Polski w czasie 12 godzin i 15 minut, bez lądowania, pokonując trasę o długości 1650 km. Ta sama załoga w dniach 23 września – 7 października 1931 roku odbyła lot dookoła Europy na trasie Warszawa – Bukareszt – Konstantynopol – Rzym – Turyn – Londyn – Warszawa, przelatując 6450 km w 50 godzin.

Po tym sukcesie, kpt. pil. Stanisław Karpiński zdecydował się na jeszcze większe wyzwanie. Przebudowany samolot otrzymał oznaczenie Lublin R-Xa bis i nazwę „Srebrny Ptak”. W październiku 1932 roku, załoga przeleciała trasę z Warszawy przez Stambuł, Aleppo, Bagdad, Teheran do Kabulu, a następnie powróciła przez Teheran, Bagdad, Kair, Jerozolimę, Aleppo, Stambuł, Lublin do Warszawy. Długość trasy wyniosła 14 390 km, a lot trwał 108 godzin i 50 minut, bez żadnych awarii czy uszkodzeń.

Zakończenie Ery

Niestety, po tak spektakularnych osiągnięciach, samolot Lublin R-Xa bis został skasowany z powodu zużycia jesienią 1935 roku. Pomimo krótkiego okresu służby w lotnictwie wojskowym, Lublin R-X pozostawił trwałe wrażenie swoją wszechstronnością i zdolnością do pokonywania długich tras.

Specyfikacja techniczna

• Typ: Górnopłat towarzyszący/rajdowy
• Konstrukcja: Mieszana, kadłub kratownicowy, płat drewniany
• Silnik: Wright Whirlwind J5B, 9-cylindrowy silnik gwiazdowy
• Pojemność zbiornika paliwa: 250 l (Lublin R-Xa), 18 godzinny lot (Lublin R-Xa bis)
• Załoga: Pilota i obserwatora
• Długość trasy najdłuższego lotu: 14 390 km (Lublin R-Xa bis)
• Czas trwania najdłuższego lotu: 108 godzin i 50 minut (Lublin R-Xa bis)

W sumie, zbudowano 7 samolotów Lublin R-X, wliczając w to prototyp. Pomimo swojej krótkiej służby w lotnictwie wojskowym, pozostawił trwałe dziedzictwo w historii polskiego lotnictwa, łącząc wszechstronność z niezawodnością na długich trasach.

fot. NAC; Szukajwarchiwach