Podlaski monaster na nowej kartce

Poczta Polska kontynuuje emisję filatelistyczną, poświęconą tematyce zniszczeń wojennych. Tym razem na nowej kartce pocztowej zaprezentowano jeden z najcenniejszych skarbów regionu Podlasia - monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa. Prezentacja kartki pocztowej odbyła się 12 września w Muzeum Ikon w Supraślu.

Uroczysta prezentacja kartki pocztowej z nadrukowanym znakiem opłaty emisji "Zniszczenia wojenne" odbyła się w Monasterze Zwiastowania Przenajświętszej Bogarodzicy. Udział w wydarzeniu wziął m.in. Jacek Sasin - minister aktywów państwowych, Mariusz Gromko - senator RP, Artur Kosicki - marszałek województwa podlaskiego, ks. archimandryta dr Sergiusz (Matwiejczuk), Radosław Dobrowolski - burmistrz gminy Supraśl, Krzysztof Falkowski - prezes Poczty Polskiej oraz Wojciech Krysztofik i Wiesław Włodek - wiceprezesi Poczty Polskiej.

Autor wydawnictwa, Jarosław Ochendzan, w polu znaku opłaty kartki umieścił wizerunek monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu. W części ilustracyjnej kartki znalazła się natomiast fotografia ruin cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu, wysadzonej przez Niemców podczas II wojny światowej. W projekcie waloru wykorzystano zdjęcia pochodzące ze zbiorów Stowarzyszenia Kulturalnego, Collegium Suprasliense” oraz Urzędu Miejskiego w Supraślu.

- Wydanie kartki pocztowej emisji „Zniszczenia wojenne” wpisuje się w szerszy kontekst upamiętniania historycznych wydarzeń przez instytucje kulturalne i państwowe. Poczta Polska, jako symbol łączności oraz ważny element narodowej historii, podejmuje ważną rolę w ocaleniu pamięci o przeszłości oraz w przekazywaniu tych lekcji przyszłym pokoleniom – mówi Krzysztof Falkowski, Prezes Zarządu Poczty Polskiej. - Wprowadzenie do obiegu kartki pocztowej z fotografią zniszczonej cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu jest symbolicznym aktem, który przypomina nam o kruchej naturze kulturowego dziedzictwa i konieczności wspólnego działania na rzecz jego ochrony – podkreśla Krzysztof Falkowski.

Supraśl podczas II wojny światowej ucierpiał od dwóch okupantów. Niemcy wkroczyli tu w połowie września 1939 roku, a już tydzień później miasto zajęli Sowieci. W budynkach zabytkowego klasztoru pobazyliańskiego urządzili koszary oraz zniszczyli wyposażenie świątyni, w tym unikatowy ikonostas z XVII w. Pałace miejscowych fabrykantów – Zachertów i Buchholtzów – zostały ograbione z cennych ksiąg, mebli i obrazów, które wywieziono w głąb ZSRR. Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej Rosjanie spalili zabytkowy Pałac Opatów z połowy XVII w. - stanowiący część obecnego Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa.

Niemcy, okupujący Supraśl od lata 1941 r. do lata 1944 r., dokonali dalszych zniszczeń zabudowy m.in. wysadzając synagogę. Stanowiło to preludium do eksterminacji ludności żydowskiej, zakończonej ostatecznie w 1942 r., gdy wywieziono ją do białostockiego getta, a stamtąd do obozu zagłady w Treblince. W 1944 r. w obliczu zbliżającego się frontu, okupanci zastosowali taktykę spalonej ziemi niszcząc niemal wszystkie supraskie fabryki, tartak i most na rzece. 23 lipca 1944 r. wysadzili w powietrze symbol miasta – zabytkową cerkiew.  Po odejściu Niemców w Supraślu ponownie skoszarowała się Armia Czerwona. Zrujnowała wówczas wnętrza pałacu Buchholtzów, kościoła ewangelickiego i Domu Ludowego oraz wiele obiektów mieszkalnych.

Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa został wzniesiony w latach 1503-1510 w stylu gotycko-bizantyjskim. Obiekt powstał  na uroczysku Suchy Hrud z inicjatywy głównego fundatora Aleksandra Chodkiewicza, wojewody nowogródzkiego. Wkrótce po zakończeniu wojny ruszyły prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie, które trwały kilkadziesiąt następnych lat. W latach 80. XX w. przystąpiono do odbudowy cerkwi, zakończonej w 2021 r., gdy uroczyście poświęcono odrestaurowaną świątynię.

Obecnie ponad 500-letni prawosławny męski klasztor w Supraślu, zwany Ławrą Supraską, jest jednym z najważniejszych cerkiewnych ośrodków życia monastycznego w Polsce. Odegrał znaczącą rolę w historii Rzeczpospolitej jako ośrodek duchowości, oświaty i kultury. Powstawały tu wybitne dzieła ikonograficzne i muzyczne. To tu wreszcie odkryto XI-wieczny rękopis zwany Kodeksem Supraskim, stanowiący unikatowy zabytek piśmiennictwa starocerkiewnosłowiańskiego.

Pierwsza emisja poświęcona zniszczeniom wojennym

W sierpniu 2022 r. Poczta Polska rozpoczęła nową serię filatelistyczną emisji „Zniszczenia wojenne”. Jako pierwszy z serii zaprezentowała Pałac Saski, który znalazł się na kartce z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej.

Projektant Jarosław Ochendzan ukazał w polu znaku opłaty karty pocztowej obraz budynku Pałacu Saskiego w stanie przedwojennym, datowanym przed rokiem 1939. W sekcji ilustracyjnej kartki znalazło się również zdjęcie ruin Pałacu Saskiego i Ogrodu Saskiego w Warszawie z roku 1945. Emisję uzupełnił datownik z grafiką symbolicznych bomb spadających na miasto.

W projekcie kartki wykorzystano zdjęcia z zasobów Wojskowego Biura Historycznego oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Podczas prac projektowych Pocztę Polską wspierała Centralna Biblioteka Wojskowa, Wojskowe Biuro Historyczne, Pałac Saski sp. z o.o. oraz Muzeum Powstania Warszawskiego.

Inicjatorem projektu emisji „Zniszczenia wojenne” jest minister aktywów państwowych Jacek Sasin.

O kartce:

autor projektu kartki: Jarosław Ochendzan
liczba kartek: 1
wartość: A
nakład: 5 000 szt.
technika druku: offset
format kartki: 148 x 105 mm
data obiegu: 31 sierpnia 2023 r.